De toekomst behoort aan hen die geloven in de schoonheid van hun dromen. –Eleanor Roosevelt
Deze afwerking zal bestaan uit leem. Leem is een prachtig natuurlijk materiaal dat zomaar te vinden is in de grond.
Leem bezit bijzondere eigenschappen zoals: onbrandbaar, vochtstabilisatie, temperatuurregulatie, warmteaccumulatie, dampdoorlatend, akoestisch dempend, kortom leem heeft alleen maar voordelen. De keuze voor leem was dus snel gemaakt, temeer dat ik het reeds eerder gebruikte in ons bakhuisje ('t ovekot); ook in het huis van onze jongste zoon en zijn vriendin zijn de muren volledig met leem bezet, we hebben dus ervaring met het product.
Wat is leem nu juist en is dat niet hetzelfde als klei?
Leem is een mengsel van silt, klei en zand en moet een juiste verhouding hebben om als pleister te kunnen gebruikt worden. Leem mag maximum 12% klei bevatten om niet te plakkerige , goed verwerkbare leemmortel te krijgen, waarvan de krimp beperkt blijft tot maximaal 6%. Bij een te hoog kleigehalte moet de leem verschraald worden met zand. Rivierzand met een korrelgrootte van 0,3 mm is daarvoor best geschikt.
Het grootste verschil tussen klei en leem is dat klei oorspronkelijk door water afgezet is (dus door een rivier of de zee), en dat leem door de wind afgezet is. Zowel klei als leem bestaan uit lutumdeeltjes, platte plaatjes die kleiner zijn dan 0,002 mm.
Over de samenstelling van klei en leem kan nog veel gezegd worden maar deze blog is geen doctoraatstudie dus laten we het daarbij houden. Het is niet zo dat de juiste leem overal te vinden is in de grond. Bekijk even volgende link: https://www.dov.vlaanderen.be/portaal/?module=public-bodemverkenner en laat je verdwalen onder onze Vlaamse grond , het is als een spannend boek lezen. Om de leem te vinden die voor onze muren geschikt is, zal ik dus niet zomaar met de kruiwagen in ons bos kunnen gaan.
Om te weten of je over de juiste samenstelling en verhouding beschikt van de leem bestaat een eenvoudige test. Een doorzichtige bokaal, water, wat zout en natuurlijk een handvol leem. Gooi alle ingrediënten in de bokaal en sluit af met het deksel, shake zoals een professionele bartender, zet de bokaal neer en laat staan zodat de bezinking kan starten. Binnen de eerste paar seconden zie je al wonderlijke dingen en na enkele uren ( als het water opnieuw volledig helder is ) heb je het resultaat. Van onder naar boven zie je: kiezelzand, zand, leem, klei en water. De verhouding klei ten opzichte van de andere onderdelen mag maximaal 6% zijn. In ons dorp Oedelem was er vroeger een steenbakkerij (met een schitterende ringoven waar helaas ooit de schoorsteen 'toevallig' is op neergekomen). Naar het schijnt was de Oedelemse klei van een schitterende kwaliteit en is de Halletoren van Brugge opgetrokken uit bakstenen die uit de Oedelemse klei zijn gemaakt.
Een paar weken terug belde een vriend mij op om te zeggen dat er graafwerken zouden uitgevoerd worden bij verbouwingswerken. Hij had vernomen dat ik op zoek was naar leem en nodigde mij uit om te komen kijken, ik zou de grond mogen opladen voor gebruik in ons bouwproject. De woning waar de graafwerken werden uitgevoerd ligt in de zone waar ooit de eerste klei voor bakstenen in Oedelem werd uitgegraven, ik dacht dus wel dat deze niet echt bruikbaar zou zijn maar waarom toch niet even gaan zien. Ik deed ter plaatse al een watertest en nam ook een emmertje vettige klei mee naar huis, en wees gerust , de klei is vettig. 's Avonds kreeg ik nog een leuk berichtje waarin Johan ( mijn vriend) schreef dat hij vandaag veel had bijgeleerd. Ook dat is het doel van ons project 'toeronzent'.
Hier zie je mooi het verschil tussen bruikbare leem en de enige echte vettige Oedelemse klei.
de linker foto is genomen een paar seconden na het goed schudden en de rechtse is genomen een dag later. Links op de foto de leem en rechts de klei.
Leem is te koop zowel in grote big bags (aardvochtig) als in kleine zakken (gedroogde vorm) maar…dat vind ik nu net iets te simpel. Het is mijn droom om de leem ergens zelf te gaan opgraven en deze daarna uit te strijken op onze muren, kwestie van de korte keten ook hierin te laten spreken. Het is ons doel om de materialen zo weinig mogelijk kilometers te laten afleggen; dus dat zou een mooi voorbeeld kunnen zijn. De leem die in de handel te koop is, komt oa. uit Duitsland, zonde als er in ons eigen Vlaamse land ook dergelijke delfstoffen aanwezig zijn.
Hierbij kom ik tot de kern van de zaak (blog van deze week): wie helpt ons de weg te vinden naar geschikte leem voor ons huis? Liefst zo dicht mogelijk (wat relatief is gezien we niet onmiddellijk in een leemstreek wonen) zodat er geen dagreizen moeten worden ondernomen om de leem te gaan opdelven. Alle tips welkom : info@rikbeuselinck.be gsm 0478 500 818